System rozszerzonej odpowiedzialności producenta, to mechanizm wprowadzony unijnym Pakietem Dyrektyw Odpadowych definiujący m.in. zakres odpowiedzialności producentów za opakowania wprowadzane na rynek. Krajowe przepisy regulujące ROP muszą zostać uchwalone do lipca 2020 roku, a w Polsce nie wyszliśmy jeszcze z etapu konsultacji i wstępnych zapowiedzi przyszłego kształtu przepisów z zakresu ROP.
Dotychczasowe przepisy, zakładające, że w ramach ROP przedsiębiorcy partycypują w kosztach zbiórki, segregacji i przygotowywania do recyklingu materiałów opakowaniowych wprowadzanych na rynek, okazały się całkowicie nieefektywne, także dlatego, że do systemu recyklingu wpływa za mało środków. Oblicza się, że sprawne funkcjonowanie recyklingu surowców wtórnych wymagałoby nawet dwóch miliardów złotych rocznie, a według obowiązujących jeszcze zasad, producenci wprowadzają rocznie zaledwie ułamek tej kwoty (tj. kilkadziesiąt milionów). Ta sama opłata w innych krajach unijnych jest nawet kilkadziesiąt razy wyższa.
Należy więc spodziewać się, że jednym z priorytetów będzie wniesienie do systemu recyklingu dużo większych środków przez producentów wprowadzających na rynek opakowania (w tym wyroby w opakowaniach), tak, by to właśnie oni finansowali koszty netto całego systemu recyklingu: od selektywnej zbiórki, transportu do przetwarzania (z uwzględnieniem przychodów z ponownego użycia i sprzedaży surowców wtórnych pochodzących z ich produktów).
W dalszym ciągu prowadzone są konsultacje z producentami i wszystko wskazuje na to, że opracowane będą też mechanizmy zachęty fiskalnej, promujące przyjazne dla środowiska, łatwiejsze do recyklingu materiały.
Reasumując, doprowadzenie do pełnej realizacji ROP wymaga m.in.:
- zdefiniowania na nowo ról wszystkich uczestników sytemu, w szczególności wprowadzających produkty oraz działających w ich imieniu podmiotów określanych jako organizacje odzysku,
- zwiększenia nadzoru nad działalnością organizacji odzysku np. poprzez wskazanie niezależnego organu nadzoru nad tymi podmiotami (tzw. regulator),
- wprowadzenia nowych instrumentów ekonomicznych np. takich jak kaucje, zmienione opłaty recyklingowe od wprowadzonych opakowań, czy tak oczekiwane zróżnicowanie stawek dla opakowań łatwych do recyklingu (promujących ekoprojektowanie).
Co ostatecznie znajdzie się w polskich przepisach regulujących ROP? Dowiemy się już niebawem.