W jaki sposób przedsiębiorstwa uważane za liderów zarządzania łańcuchami dostaw odczuły sytuację związaną z pandemią i jak sobie z nią poradziły? W ostatnim badaniu ViewPoint dotyczącym osiągania przewagi konkurencyjnej poprzez odporność łańcucha dostaw przyjrzeliśmy się uważniej 120 firmom (10% całej próby badawczej) wykazującym się największą dojrzałością, wszechstronnością i sprawnością w tym obszarze.
Kompleksowe podejście do zarządzania ryzykiem w łańcuchu dostaw
Pandemia COVID-19 nie jest najważniejszym powodem dojrzałego podejścia liderów do zarządzania ryzykiem łańcucha dostaw. 59,1% z nich wykazywało się taką dojrzałością już wcześniej, a dziś odsetek ten nieco wzrósł, do 65%. Ponadto, najlepszych wyróżnia to, że przeprowadzają pełną ocenę ryzyka w łańcuchu dostaw. W całej próbie badawczej tylko 26,2% respondentów poświęca uwagę poddostawcom (rząd drugi i kolejne), podczas gdy liderzy zawsze obejmują poddostawców programami zarządzania ryzykiem w łańcuchu dostaw.
Deklarowany zestaw środków ograniczania ryzyka
W opinii liderów, podstawowe zagrożenia mają związek z jakością (63,3%), zmiennością sytuacji na rynku (63,3%), epidemią/pandemią (62,5%) oraz brakami kadrowymi (60,8%). W odniesieniu do ryzyk o wysokim odsetku wskazań liderzy podejmują szereg działań ograniczających ryzyko, a gdy już dochodzi do problemów, potrafią szybko dostosować się do sytuacji. Wielu z nich komunikuje się z dostawcami i ich monitoruje. W celu rozłożenia ryzyka i zapewnienia elastyczności, liderzy przede wszystkim rozbudowują bazę dostawców (52.5%), a zdecydowanie rzadziej ją ograniczają (9,2%). Nieco mniejsze, ale nadal dwukrotnie liczniejsze niż w przeciętnej próbie badawczej, jest grono tych, którzy część procesów realizowanych dotąd przez zewnętrznych dostawców przenieśli do wewnętrznych komórek swoich przedsiębiorstw, stosując insourcing.
Negatywne skutki zakłóceń
Mimo wiodącej pozycji w zakresie zarządzania łańcuchem dostaw, liderzy stwierdzają, że pandemia niekorzystnie wpłynęła na funkcjonowanie tego obszaru równie często, a nawet częściej niż ma to miejsce w całej próbie badawczej. Zakłócenia w łańcuchu dostaw deklaruje w obu grupach odpowiednio 60,9% i 55,8% respondentów. Wśród głównych przyczyn wymieniano opóźnienia dostaw (52,5%) oraz zakłócenia w przepływie towarów spowodowane problemami z dostawami/logistyką (46,7%), ograniczenia w handlu międzynarodowym (37,5%) oraz lockdown dostawców (37,5%). Ponadto, liderzy dużo częściej niż grupa badawcza jako całość wykazują spadek sprzedaży (60%) oraz wzrost kosztów operacyjnych (55%).
Ważna rola zdanych audytów w programach zarządzania dostawcami
W grupie liderów ważną rolę w zarządzaniu ryzykiem łańcucha dostaw odgrywają kontakty z dostawcami, w tym kontynuacja procesu oceny. W czasie pandemii znaleźli oni sposoby na zachowanie ciągłości w tej dziedzinie. Liczba zdalnych audytów wzrosła tu o 25,8% (15,6% w całej próbie) a kwalifikacji na podstawie dokumentacji – o 21,7% (13,9% w całej próbie). Liderzy odnotowali spadek audytów fizycznych na poziomie 29,2%, co odpowiada wynikowi całej próby. Nie dziwi zatem, że 68,3% liderów (a 51,8% wszystkich respondentów) uważa audyty fizyczne za ważny element zapewniania skuteczności programów kwalifikowania dostawców.
Elastyczność w zapewnianiu ciągłości
Zgodnie z zalecaną praktyką, aby zażegnać kryzys, należy przede wszystkim poznać swoich dostawców, wyznaczyć priorytety, poprawić komunikację i zacieśnić współpracę. Liderzy robią to wszystko, a przy tym w celu zapewnienia ciągłości przyjmują bardziej elastyczne postawy. W szczególności akceptują korzystniejsze terminy dostaw (42,8%) i godzą się na korektę warunków handlowych dla dostawców dwukrotnie częściej, niż wynosi średnia dla całej próby (odpowiednio 41,7% i 19,8%).
Pandemia COVID-19 spowodowała korektę strategii
Jedynie 7% liderów nie przewiduje korekty strategii zarządzania łańcuchem dostaw w ciągu trzech najbliższych lat. Planowane zmiany będą dotyczyły przede wszystkim pozyskiwania alternatywnych dostawców (80,9%). Drugie miejsce zajmuje modyfikacja praktyk w zakresie zarządzania zapasami (55%). Ponadto, liderzy zamierzają zdywersyfikować strategię biznesową (53,3%), wprowadzać cyfryzację (50%), modyfikować kryteria wyboru dostawców (47,5%) oraz stosować insourcing (48,4%).
Szersze zastosowanie technologii
W swoich planach na najbliższe trzy lata liderzy przewidują rozszerzenie zakresu wykorzystywania technologii wspomagających działania dotyczące łańcucha dostaw. Częstym obszarem zastosowań są tu audyty zdalne (57,6%). Jednak liderzy przyglądają się także bardziej zaawansowanym technologiom, takim jak analityka big data jako wspomaganie procesów decyzyjnych (48%) oraz sztuczna inteligencja i systemy uczące się (31,6%).
Większa odporność zrównoważonego łańcucha dostaw
Ponad 90% liderów przyznaje, że bardziej zrównoważony łańcuch dostaw jest zarazem odporniejszy. Przy tym, 62,5% zamierza w ciągu najbliższych trzech lat wdrożyć i zakomunikować zrównoważoną strategię zarządzania łańcuchem dostaw. Ponad połowa (55%) planuje też żądać od dostawców podania informacji dotyczących zrównoważonego działania, a także podejmować z nimi rozmowy mające doprowadzić do jednakowego pojmowania kwestii odpowiedzialności społecznej (54,2%).
