Ustrukturyzowane podejście w celu znacznego ograniczenia strat i marnowania żywności

Fakt, że prawie jedna piąta żywności dostępnej dla konsumentów na całym świecie jest marnowana, jest zdumiewający, ale ustrukturyzowane podejście szczegółowo opisane w nadchodzącej normie ISO 20001 może pomóc firmom w znacznym ograniczeniu nieodpowiedzialnych strat i marnowania żywności.

Program Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska (UNEP) szacuje, że jedna piąta żywności jest marnowana, co ma ogromne znaczenie. Jak podaje humanitarna organizacja charytatywna Action Against Hunger, na świecie produkuje się więcej żywności niż potrzeba, aby wyżywić wszystkich ludzi, a jednak 733 miliony ludzi nadal głoduje każdego dnia.

Firmy i organizacje w łańcuchu dostaw żywności nie są w stanie zdziałać zbyt wiele w kwestii głodu wywyołanego wojną i klęskami żywiołowymi, ale mogą zmniejszyć straty i marnowanie żywności, stosując uporządkowane metody w swojej działalności i łańcuchu wartości. Takie podejście jest określone w nowej normie ISO 20001, która jest obecnie opracowywana i ma zostać wydana w 2027 roku.

Wymóg ten jest już stosowany w ramach normy FSSC 22000 w wersji 6. Wytyczne FSSC 22000 dotyczące strat i marnowania żywności przedstawiają tę kwestię w kontekście 12. celu zrównoważonego rozwoju ONZ. Norma zawiera również odniesienia do różnych źródeł, które wskazują, że straty spowodowane utratą i marnotrawieniem żywności przekraczają 1 trylion dolarów rocznie. Wyraźnie pokazuje to, jak marnowanie jedzenia wpływa na zrównoważony rozwój i gospodarkę. Uważa się, że firmy mogłyby skorzystać z większej liczby wskazówek, aby branża mogła znacząco ograniczyć obecne straty żywności.

Co to jest strata i marnotrawienie żywności?

Aby firmy mogły ograniczyć lub wyeliminować straty i marnotrawstwo żywności, ważne jest, aby rozróżnić, co jest czym.

Definicja strat żywności mówi, że mają one miejsce zanim żywność dotrze do konsumenta i są spowodowane czynnikami takimi jak produkcja i przetwarzanie lub przechowywanie i dystrybucja. Mogą one wystąpić w dowolnym miejscu łańcucha dostaw i mogą być tak proste, jak pozostawienie niektórych upraw w ziemi lub produkty wypadające z ciężarówek, a także wizualna jakość produktów (skazy itp.), które mogą uniemożliwić ich sprzedaż. Innym przykładem są złe warunki przechowywania, które mogą sprawić, że żywność nie nadaje się do spożycia przez ludzi lub niska wydajność w procesach transformacji, błędy produkcyjne i odpady lub brak określenia wartości produktów ubocznych nadających się do ponownego wykorzystania.

Z drugiej strony marnotrawstwo żywności odnosi się do żywności, która nadawałaby się do spożycia przez ludzi, ale jest świadomie wyrzucana przez punkty sprzedaży detalicznej lub samych konsumentów. Może to być spowodowane datami ważności produktów, wielkością opakowań lub porcji lub po prostu złymi praktykami logistycznymi, takimi jak nadmierne zamawianie przez sprzedawców detalicznych lub konsumentów decydujących się nie jeść zakupionego produktu.

Niedawna ankieta ViewPoint przeprowadzona przez DNV wykazała, że firmy starają się wykorzystywać te produkty jako paszę dla zwierząt, w tym karmę dla zwierząt domowych, przekazują je bankom żywności do spożycia przez ludzi, kompostują lub, jeśli to możliwe, przetwarzają je na inne produkty spożywcze. Niszczenie na wysypiskach śmieci jest najmniej atrakcyjną opcją z punktu widzenia zrównoważonego rozwoju i według badania DNV tylko 12% żywności jest utylizowane w ten sposób.

Uporządkowane podejście do minimalizowania strat i marnowania żywności

Zdecydowana większość podmiotów uczestniczących w łańcuchu dostaw żywności – od producentów rolnych po detalistów i sektor gastronomiczny – wdrożyła systemy zarządzania bezpieczeństwem żywności. Działania te są często podyktowane wymogami prawnymi, jednak w przeważającej mierze wynikają z konieczności spełnienia warunków prowadzenia działalności gospodarczej oraz z dążenia do osiągnięcia korzyści ekonomicznych i wzmocnienia reputacji poprzez budowanie zaufania do bezpieczeństwa oferowanych produktów.

Choć kwestia strat i marnotrawstwa żywności nie została kompleksowo ujęta w normie dotyczącej systemów zarządzania bezpieczeństwem żywności, pojawia się w standardzie FSSC 22000. Obecnie nie istnieją również szeroko zakrojone regulacje prawne w tym zakresie, mimo że niektóre aspekty – jak ustalanie dat przydatności do spożycia – mogą mieć wpływ na bezpieczeństwo żywności.

Nowa norma ISO 20001, oparta na strukturze HLS (High-Level Structure), będzie spójna z innymi standardami ISO, co ułatwi jej wdrożenie firmom już certyfikowanym.

System zarządzania stratami i marnotrawstwem żywności może przynieść organizacjom szereg korzyści, m.in.:

• Dokładną identyfikację oraz pomiar strat i marnotrawstwa żywności w całym łańcuchu wartości.

• Wyznaczenie celów i działań ograniczających marnotrawstwo żywności.

• Wdrożenie dobrych praktyk i standardowych procedur.

• Bieżące monitorowanie postępów i raportowanie wyników, zwiększanie transparentności i odpowiedzialności w biznesie.

• Poprawę efektywności operacyjnej i redukcję kosztów.

• Wsparcie realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju i poprawę wyników ESG.

Z badania Viewpoint wynika, że 32% dużych firm uważa, iż ponad 60% strat i marnotrawstwa żywności można uniknąć. Podobnego zdania jest 35% liderów branży. To pozytywny sygnał, świadczący o rosnącej świadomości i potencjale do ograniczenia strat.

Obecna norma ISO 22001 wskazuje na konieczność identyfikacji punktów krytycznych, w których dochodzi do strat, natomiast nadchodząca ISO 20001 wzmocni to podejście, oferując ramy do proaktywnego zarządzania stratami – z korzyścią zarówno dla przedsiębiorstw, jak i środowiska.